Een vmbo-leerling zal regelmatig wel te horen krijgen dat hij of zij dom is en daarom geen havo of vwo aan kan. Er heerst nog altijd onduidelijkheid over de feiten. Want vmbo-leerlingen hoeven absoluut niet dom te zijn. Sterker nog, veel leerlingen die dit doen bereiken tegenwoordig meer dan je denkt. Een column vanuit mijn kant.
Laat ik alvast beginnen met dat ik ook weleens een opmerking vanwege mijn niveau krijg. Ik zou weinig kennis hebben en waarschijnlijk geen hbo-diploma kunnen halen. Misschien nog niet eens een mbo-diploma. Hoewel ik daar natuurlijk nog niet over kan oordelen als leerling die net in zijn examenjaar van het vmbo zit kan ik alvast zeggen dat dat natuurlijk complete onzin is. Want vertel mij maar waarom ik dom ben. Dat wil zeker niet echt lukken, hé?
Dat komt omdat de media vaak een negatief beeld schetst van leerlingen van het vmbo. Je ziet vast weleens in het nieuws dat veel jongeren al jong beginnen met roken, drugsgebruik en aan de drank raken. Één van de groepen die volgens degenen die de onderzoeken afnemen is dan bijna altijd wel... Inderdaad, de vmbo-leerlingen. Klopt dat? Ja en nee.
Ten eerste, er zijn ongetwijfeld veel jongeren die roken, drugs gebruiken en/of veel drinken. Het probleem zit 'm in het feit dat de media makkelijk kan generaliseren. Niet alleen leerlingen van het vmbo doen mee aan de zojuist genoemde praktijken, ook op het havo, vwo en natuurlijk op het mbo, hbo en wo kun je zulke jongeren tegen komen. Trouwens, zelfs dit kan nog erg meevallen.
Ik zit zelf namelijk op een school dat vmbo basis, kader en theoretisch als niveau's aanbiedt. En van de driehonderd leerlingen zijn er wellicht maar tien tot vijftien die je op het schoolplein een sigaretje ziet roken. Dus daarmee is dat argument al een beetje tegengesproken, lijkt me. Maar wat is dan het échte probleem? Hoe in hemelsnaam kan het zijn dat veel mensen, zelfs als ze bovengenoemde problemen niet zozeer zien als een 'bedreiging voor de kwaliteit van het onderwijs bij de jeugd'?
Simpel, het gedrag van de leerling. Want die bepaalt uiteindelijk welk referentieniveau je aan kunt. Want eerlijk is eerlijk, het vmbo zit vol met leerlingen die zo lui zijn als maar kan en de inzet van een luiaard hebben. En die zijn zelfs nog minder lui! Op mijn school kom ik ze ook weleens tegen. Gelukkig zijn er wel leerlingen bij die zichzelf echt zo positief mogelijk willen presenteren, maar door een handicap belemmerd worden. Zeker op het VSO (Voortgezet Speciaal Onderwijs). Ik ben zelf erg slechthorend en zit dan ook in een Cluster 2-klas. Omdat ik me de afgelopen jaren zo goed mogelijk heb ingezet als leerling, verwacht ik toch een hoog niveau te kunnen krijgen. Maar in mijn eigen klas zit een leerling die leerproblemen heeft. Dat merk je in de cijfers die hij voor vrijwel elk vak haalt - op wiskunde na. Hij probeert veel van zichzelf te laten zien. Hij weet dat hij het kan, maar het lukt 'm vaak gewoon niet om dat ene doel te bereiken dat hij wíl zien te bereiken.
Dat noem ik een leerling die je overal nodig hebt. Helaas zie je op het vmbo heel vaak dat jongeren doen alsof het allemaal niks is. Ze denken wel vooruit te kunnen komen met de kennis die ze al hebben. Nou, dan ben ik heel erg benieuwd of zij ooit ergens aan de bak kunnen komen waar ze een inkomen verdienen dat genoeg is om hun hypotheek of huur te kunnen betalen. Veel uitgeven zorgt weer voor de nodige consequenties, maar daar hebben ze totaal geen besef van. Juist ja, ze hebben nooit moeite gedaan om de leerstof bij vakken als Nederlands en economie in hun hoofd te prenten. Na een toets is het meteen van "Oh, wat was dat ene woord ook alweer?".
Net vertelde ik al dat ik zelf op het vmbo zit. Graag wil ik hier nog even wat verder op ingaan, om jullie duidelijk te maken waarom ik deze column schrijf. Het niveau dat ik momenteel volg is kader. Dat is net genoeg op niveau 4 op het mbo te mogen doen. En ik weet zelf dat ik dat ook echt kan. Mijn docenten vinden dat ik de motivatie heb, evenals de kennis. De andere leerlingen uit mijn klas gaan gewoon beginnen met niveau 3, al wilde één van hen hetzelfde niveau gaan doen als mij. Een docent wees hem er op dat hij helaas niet zo gemotiveerd is als wat nodig is. En niet alleen dat is belangrijk. Waar jongeren ook op beoordeeld worden wanneer ze een aanmelding indienen bij het vervolgonderwijs is je kennis. Want zodra je naar niveau 4 gaat, word je alvast voorbereid op het hbo, mits je daar naartoe wilt. Je krijgt voor taal en rekenen niveau 3F, terwijl je voor niveau 2 en 3 'slechts' 2F nodig hebt. Ter vergelijking, dit krijg je op het havo ook. Dus leerlingen die van kader naar mbo niveau 4 gaan, maar geen goede cijfers voor de taalvakken en/of wiskunde/rekenen hebben... Tja, die zou ik dan aanraden om ten minste één van de cijfers op te krikken.
Qua taalniveau zit ik officiëel gezien op 2F, maar desondanks kan ik prima een hoger niveau aan. Dat is niet vanuit mijn eigen perspectief gezien, maar vanuit dat van mijn docenten. Mijn niveau qua rekenen ligt net tussen 1F en 2F in, maar dat heeft weer te maken met dat ik op de basisschool al erg weinig kennis had op dit gebied. Omdat ik dat meenam naar het voortgezet onderwijs en hier tot voor sinds kort geen rekenen kreeg was het voor mij extra moeilijk om de kennis te herpakken. Wel ben ik overigens van plan in maart een herkansing voor het examen rekenen af te leggen. Al vind ik persoonlijk dat taal veel belangrijker is dan rekenen. Zeker als ik de docenten op het mbo mag geloven die een ICT-vak geven. Daar interesseert het ze vaak niet of je nou slecht of goed bent in rekenen. Je gebruikt het namelijk niet. Taal gebruik je de hele tijd. Als ICT'er moet je lange teksten kunnen schrijven (voor rapporten, documentaties, handleidingen, faq's enz.). Wat dat betreft lopen veel leerlingen nog achter helaas.
Maar laten we weer even teruggaan naar het hoofdonderwerp. Of eigenlijk meer de hoofdvraag 'zijn vmbo'ers dom of niet?'. Een realistisch antwoord hierop is: nee, vmbo'ers zijn niet per definitie dom. Je kunt als individu minder inzet tonen of een handicap hebben waardoor je moeite hebt met leren, maar niet als hele groep. Die trouwens zo'n 60% van alle Nederlandse leerlingen op het voortgezet onderwijs beslaat.
Ik hoop toch echt dat iedereen die hier op deze blog komt wel snapt waar ik het over heb, in tegenstelling tot de soort leerlingen waar ik het zojuist over heb gehad. Ja? Dan ben je zeker weten een goede leerling geweest. Nee? Laat je eens herscholen, makker! Leerlingen die niet slim zijn hoeven niet bij een docent aan te kloppen met het feit dat ze 'te weinig geleerd hebben'. Dat is dan namelijk aan jezelf te danken.
Nee, je bent als vmbo'er niet persé dom, zolang je maar kunt aantonen dat je je best doet!